TIKANIRCASINA YEME BOZUKLUĞU (BİNGE EATİNG DİSORDER)

Zaman zaman hepimiz fazla yemek yiyebiliriz. Fazla yeme ile tıkanırcasına yeme birbirinden farklı durumlardır. Tıkanırcasına yeme bozukluğu belli bir zamanda normal bir insanın yiyebileceği yemek miktarından çok daha fazlasını yemesidir. Tıkanırcasına yeme tanısı almak için bazı kriterlere uyuyor olmak gerekiyor. Bu sorunun nedenini ve çözümü için neler yapabileceğimizi bu yazımda bulabilirsiniz.

Öncelike tanı için neler gerekli buna bakalım.

Aşırı yeme; akşam televizyon izlerken 1 kova patlamış mısırı farketmeden yemek, öğle yemeğinden sonra canının çok fazla tatlı birşeyler yemek istemesi ve bunu yemek örnekleri ile daha kolay anlaşılabilir.

Tıkanırcasına yeme bozukluğu; marketten aldığın bir çanta dolusu atıştırmalığı odanda kimse yokken gizlice yemek, tek seferde kocaman bir pastayı tek başına bitirmek ve sonrasında suçlu hissetmek, art arda 3 hamburgeri tamamen tok olmana rağmen yemek örnekleri verilebilir.

Aradaki farka bakarsak; aşırı yeme daha bilinçsiz şekilde yapılırken, tıkanırcasına yeme durumunda nu hastalığa sahip kişiler bilerek bu yemeklere yönelmeleri ve sonrasında çok fazla pişmanlık ve suçluluk duymalarıdır.

Tıkanırcasına yeme bozukluğu tanısı için şu ikisine mutlaka rastanılmalıdır:

1. tekrarlayan aşırı yeme atakları

belirli bir süre içinde (herhangi 2 saat içinde olabilir), benzer koşullar altında benzer bir zamanda çoğu insanın yiyeceğinden daha fazlasını yemekler

2. yemek sırasında kendini durduramamak (yediği yemek üzerind kontrolünü sağlayamaması)

Bu hastalık son zamanlarda özellikle genç kızlar arasında görülme sıklığı gittikçe artan rahatsızlıklardan biridir. Bu kişiler bulimia ya da anoreksiya olan kişilerden farklı olarak dengeleyici davranışlarda bulunmazlar. ( kusma, laksatif kullanma vb. eylemlere başvurmazlar)

Aynı zamanda bu davranışlara sahip kişiler aşağıdaki durumlara da fazlaca başvururlar:

• normalden daha hızlı yemek yemek
• rahatsız edici şekilde çok fazla yemek
• fiziksel açlık olmadığı halde aşırı yemek
• yalnız yemek ( utandıkları için)
• kendisinden tiksinme, depresif olma, çok suçlu hissetme)

Haftada en az 1 kez 3 ay boyunca benzer davranışlar devam ediyorsa mutlaka bu konuda bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır.

TIKANIRCASINA YEME BOZUKLUĞUNUN 6 NEDENİ

Tek bir sebebe bağlı olarak ortaya çıkmayan bu hastalık, bir ya da birden fazla sebeple de ilişkili olabilir. Ancak mutlaka sebebin ne olduğu bulunmalı ve buna göre bir çözüm yöntemi geliştirilmelidir. Bazen bir durumun bu hastalığı tetiklediği düşünülse de bazen bu hastalık da duyudurumunu etkileyerek etki edebilir.

1. Genetik nedenler: yapılan çalışmalar ailesinde tıkanırcasına yeme bozukluğu olan kişilerin de tıkanırcasına yeme bozukluğu sorunu yaşama ihtimalinin diğer kişilere göre daha yüksek olduğunu gösteriyor. İştahı ve ruh halini kontrol eden beyin devreleri, genler aracılığıyla aktarılıyor olabilir.

2. Aile, yakın çevre: Özellikle çocukluk döneminde maruz kaldığımız bazı alışkanlıklar, hatırlatıcılar da bu durumu tetikleyebilir. Evde aşırı yemek yeniyorsa, çocuğa yemekle ilgili baskılayıcı ya da sürekli yemesini teşvik eden cümleler kuruluyorsa bu da ilerleyen yaşlarda yeme davranışlarının bozulmasına sebep olabilir.

3. Depresyon: Bu kişiler genelde depresyondadır ancak, depresyon mu tıkanırcasına yemeye sebep oluyor yoksa tam tersi mi bu konuda hala soru işaretleri mevcut.

4. Düşük özsaygı: Bu kişiler genelde dış görünüşünden mutsuzdur. Aynaya baktıklarında kendilerini kilolu, çekici olmayan biri ve sürekli kusurlu görebilirler. Bu duruma maalesef çevrelerindeki kişilerin bakış açısı, kilo ya da dış görünüşleri ile ilgili yapılan yorumlar, verilen tavsiyeler de neden olur. Özellikle sosyal medyadaki, reklamlardaki kişiler ile kendilerini kıyaslayabilirler.

5. Stres ve anksiyete: Genelde bu kişiler çok streslidir. Hayatlarında yolunda gitmeyen şeyler yaşamış olabilirler: boşanma, işini kaybetme… gibi

6. Aşırı diyetler: Sürekli düşük kalorili, aşırı kısıtlamalı yapılan diyetler de sebep olabilir. Kilo kaybetme girişimi için çıkılan yolda maalesef yanlış yöntemler ile bu döngü sürekli yaşanabilir. Özellikle öğün atlama, kalori kısıtlamanın artması ile hedefine ulaşamayınca daha ço suçluluk ve korku hissederler.

TIKANIRCASINA YEME BOZUKLUĞU TEDAVİSİ İÇİN BAZI ÖNERİLER:

• Beslenme günlüğü tut: Yediklerini not almak ne zaman aşırı yemeye başladığınızı, neyin buna sebep olduğunu görmen için sana fırsat verecek. Duyu durumunun yeme tercihlerini nasıl etkilediğini görebilirsin.
• Gün boyu yeme sattlerin belli olsun: her 3-4 saatte bir yemek yemen kan şekerinin dengeli olmasına ve aşrı açlık duygusu yaşamına engel olacaktır. Çok aç olmasan bile belirli aralıkla yemek yemen daha konrollü olmana yardımcı olacaktır.
• Yemeklerini porsiyonla: televizyon izlerken ya da başka bir işle meşgulken kocaman bir paketi önüne almak yerine yemek istediğin yiyeceğin belli miktarına tabağına al ve o şekilde ye.
• Her zaman yeterli su aldığına emin ol: gün içinde özellikle yeterli sıvı tüketmemek sürekli karbonhidrat tüketme isteğine sebep olabilir. Atıştırmalık yemek yerine öncelikle yeterli sıvı aldığına emin ol. Saat başı ya da her yemekle birlikte, her içeceğin yanında mutlaka 1 bardak su bulundur.
• Lif alımını arttır: öğünlerini planlarken mutlaka tabağında lif oranını arttırmak için meyve ve sebzeleri ekle.
• Yeterli protein al: ister et, ister yumurta, ister kurubaklagiller olsun ama seni uzun süre tok tutacak iyi protein kaynaklarını mutlaka öğünlerine ekle.
• Uyku saatlerine ve kalitene dikkat et: stresli olmaya bir sebep ve açlık hormonunun artmasına sebep olan nedenlerden biri de yeterli uyumamaktır. Özelikle gece çok geç saatlerde uyumamaya, uykunu iyi almaya çalış.
• Yoga yap, meditasyon uygulamalarını kullan: kendine zaman ayır. Günlük hayatta yeterince koşuşturma yaşarken bir de kendine daha fazla stres yükleme.farkındalık kazanabileceğin, anın farkına varabileceğin, dinlenebileceğin zamanları kendine yaratmaya çalış.
• Neden aşırı yediğinle ilgili düşün: unutma nedenini bulmadan hiçbir çözüm kalıcı sonuç vermeyecektir. Bu yüzden kaçma, duygularınla, kendinle yüzleş.
• Mutfağını düzenle: Birşeyler yemek istediğinde mutfağında ne varsa ona yöneleceksin. Ancak böyle zamanlarda mutfağında sebze, meyve, süt ürünleri, sevdiğin atıştırmalıkları bulundurman senin için kurtarıcı olacaktır. Kaçmak istediğin yiyecekleri hiç bulundurma demiyorum ama sadece abur cuburlar da olmasın.
• Paylaşacak birini bul: Neler hissettiğini güvendiğin, seni dinleyen birileriyle paylaş.
• Yardım almaktan çekinme: bu konud bireysel bir ilerleme kaydedemediğini hissediyorsan bu konuda uzman bir sağlık profestonelinden yardım almaktan çekinme.